Σύνοψη της ετήσιας έκθεσης για το 2021
Το 2021 σηματοδότησε τη 10ετή επέτειό μας και γιορτάσαμε αυτό το ιδιαίτερο και κοσμοϊστορικό ορόσημο αναλογιζόμενοι όλα τα βασικά επιτεύγματα της τελευταίας δεκαετίας, την πρόοδο που έχει σημειωθεί μέχρι στιγμής, καθώς και αποτελώντας παράδειγμα προς μίμηση για τις προκλήσεις που βρίσκονται μπροστά μας.
Από το 2011, έχουμε αναπτύξει ένα εναρμονισμένο και συνεκτικό σύνολο κανόνων για τις πτυχές της προληπτικής εποπτείας και της εξυγίανσης με περισσότερα από 230 τεχνικά πρότυπα, τα οποία έχουν συμβάλει στη δημιουργία ισότιμων όρων ανταγωνισμού για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Παρέχουμε επίσης πρόσθετη καθοδήγηση με περισσότερες από 120 κατευθυντήριες γραμμές και απαντήσεις σε πάνω από 2000 ερωτήσεις σχετικά με την εποπτική εφαρμογή του.
José Manuel Campa
Διάγραμμα 1: Επισκόπηση των κύριων αποτελεσμάτων που επιτεύχθηκαν σε σχέση με το πρόγραμμα εργασίας της ΕΑΤ για το 2021
Οι εξελισσόμενες πολυετείς προτεραιότητες και εντολές απαιτούσαν αναδιοργάνωση του μοντέλου εργασίας της ΕΑΤ με στόχο την αύξηση της εστίασης σε βασικούς τομείς, την προώθηση εσωτερικών συνεργειών και τη δημιουργία νέων ευκαιριών για το προσωπικό. Ενισχύσαμε το τμήμα οικονομικής ανάλυσης και ανάλυσης κινδύνων με μια νέα μονάδα αφιερωμένη στους περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και σχετικούς με τη διακυβέρνηση (ΠΚΔ) κινδύνους και δημιουργήσαμε ένα νέο τμήμα που επικεντρώνεται σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας των δεδομένων, από τον ορισμό τους έως την απόκτηση, τη διαχείριση και τη διάδοσή τους. Τέλος, δημιουργήσαμε ολοκληρωμένες μονάδες που επικεντρώνονται στον ψηφιακό χρηματοοικονομικό τομέα και στην καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (ΚΞΧ/ΧΤ).
François-Louis Michaud
Επιτεύγματα το 2021
Συνέχιση των κανονιστικών εξελίξεων
Πρόοδος στην ανάπτυξη του νέου πλαισίου προληπτικής εποπτείας για τις επιχειρήσεις επενδύσεων
Στο πλαίσιο του νέου καθεστώτος προληπτικής εποπτείας, οι επιχειρήσεις επενδύσεων θα υπόκεινται σε απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας ευαίσθητες ως προς τον κίνδυνο και αναλογικές με βάση το μέγεθος και το φάσμα των δραστηριοτήτων που εκτελούνται ή των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών που παρέχονται. Προκειμένου να διευκολυνθεί η προετοιμασία των φορέων που δραστηριοποιούνται στην αγορά και η μετάβαση στο νέο πλαίσιο προληπτικής εποπτείας, η ΕΑΤ παρείχε μια επισκόπηση του αναμενόμενου χρονοδιαγράμματος, της διαδικασίας και των παραδοτέων που σχετίζονται με την οδηγία για τις επιχειρήσεις επενδύσεων και τον κανονισμό για τις επιχειρήσεις επενδύσεων στονχάρτη πορείας της ΕΑΤ για τις επιχειρήσεις επενδύσεων. Ο χάρτης πορείας προβλέπει τέσσερις φάσεις, με 21 τεχνικά πρότυπα και έξι κατευθυντήριες γραμμές να έχουν οριστικοποιηθεί έως το τέλος του 2022.
Συμπλήρωση του κανονιστικού πλαισίου στον τομέα του κινδύνου αγοράς και της υποδομής των αγορών
Το 2021, η ΕΑΤ συνέχισε να παρέχει τεχνικά πρότυπα στον τομέα του κινδύνου αγοράς σύμφωνα με τονχάρτη πορείας για τις νέες προσεγγίσεις κινδύνου αγοράς και πιστωτικού κινδύνου αντισυμβαλλομένου.Η ΕΑΤ δημοσίευσε επίσης τις τελικές κατευθυντήριες γραμμές της για την αποσαφήνιση των απαιτήσεων σχετικά με τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό του μέτρου κινδύνου αναμενόμενης ζημίας στο πλαίσιο της εναλλακτικής μεθόδου εσωτερικών υποδειγμάτων (IMA). Ειδικότερα, οι απαιτήσεις αυτές έχουν ως στόχο να διασφαλίσουν ότι οι εισροές δεδομένων προσαρμόζονται σε ιστορικά δεδομένα που αντικατοπτρίζουν τις τιμές που παρατηρούνται ή αναφέρονται στην αγορά. Τα εν λόγω κανονιστικά παραδοτέα συμβάλλουν στην εξασφάλιση της ομαλής καθιέρωσης στην ΕΕ του αναθεωρημένου πλαισίου για τον υπολογισμό των κεφαλαιακών απαιτήσεων για τον κίνδυνο αγοράς.
Συνέχιση της ανάπτυξης ενός ολοκληρωμένου καθεστώτος μεγάλων χρηματοδοτικών ανοιγμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Σύμφωνα με τις νέες εντολές της στη δέσμη μέτρων για τη μείωση των κινδύνων που εγκρίθηκε από τους Ευρωπαίους νομοθέτες το 2019, η ΕΑΤ ανέπτυξε κατευθυντήριες γραμμές για την εναρμόνιση του τρόπου με τον οποίο οι αρμόδιες αρχές αξιολογούν και διαχειρίζονται τις παραβιάσεις των ορίων των μεγάλων χρηματοδοτικών ανοιγμάτων από τα ιδρύματα.
Παρακολούθηση της εφαρμογής των παγκόσμιων προτύπων της «Βασιλεία ΙΙΙ»
Η ΕΑΤ διεξάγει τακτική άσκηση παρακολούθησης της «Βασιλεία ΙΙΙ» αναλύοντας i) τον αντίκτυπο των τελικών κανόνων της «Βασιλεία ΙΙΙ» στους δείκτες κεφαλαίου και μόχλευσης των ευρωπαϊκών πιστωτικών ιδρυμάτων και ii) τις σχετικές ζημίες που θα προέκυπταν από την έλλειψη σύγκλισης με το πλήρως εφαρμοζόμενο πλαίσιο «Βασιλεία ΙΙΙ».
Τον Σεπτέμβριο του 2021, η ΕΑΤ δημοσίευσε μια έκθεση για την παρακολούθηση των επιπτώσεων από την εφαρμογή του τελικού κανονιστικού πλαισίου «Βασιλεία ΙΙΙ» στην ΕΕ με τη χρήση δεδομένων από τον Δεκέμβριο του 2020. Η έκθεση περιλαμβάνει ανάλυση των επιπτώσεων στη συνολική ελάχιστη κεφαλαιακή απαίτηση που προκύπτει από τον πιστωτικό κίνδυνο, τον λειτουργικό κίνδυνο, τις μεταρρυθμίσεις του δείκτη μόχλευσης και τα κατώτατα όρια αποτελέσματος. Οι κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν τις επιπτώσεις του πλαισίου «Βασιλεία ΙΙΙ» είναι η εφαρμογή των κατώτατων ορίων αποτελέσματος και η μεταρρύθμιση του πιστωτικού κινδύνου, με 7,1 % και 5,1 % αντίστοιχα. Ο νέος δείκτης μόχλευσης αντισταθμίζει εν μέρει τις επιπτώσεις των μεταρρυθμίσεων βάσει κινδύνου της «Βασιλεία ΙΙΙ» κατά 4,3 %.
Η ΕΑΤ προέβη επίσης στην παροχή πληροφόρησης στην Επιτροπή Τραπεζικής Εποπτείας της Βασιλείας (ΕΤΕΒ) πριν από την κατάρτιση εποπτικών προτύπων, διεξάγοντας δραστηριότητες συλλογής νέων δεδομένων που επιτρέπουν την καλύτερη αξιολόγηση των προτεινόμενων πολιτικών. Επιπλέον, η ΕΑΤ συνεργάζεται στενά με την ΕΤΕΒ για την ανάπτυξη μεθοδολογιών οι οποίες αξιολογούν ακριβέστερα τις επιπτώσεις των προτεινόμενων εποπτικών προτύπων της ΕΤΕΒ.
Διάγραμμα 2: Άσκηση παρακολούθησης της «Βασιλεία ΙΙΙ» – συνολικές επιπτώσεις των ελάχιστων κεφαλαιακών απαιτήσεων ανά κατηγορία κινδύνου (ημερομηνία αναφοράς Δεκέμβριος 2020)
Νέα από τον Δεκέμβριο του 2021: η ΕΑΤ αποφάσισε να καταστήσει υποχρεωτική την άσκηση της «Βασιλεία ΙΙΙ». Αυτό θα βοηθήσει την ΕΑΤ να εκπροσωπεί αποτελεσματικά τα συμφέροντα των θεσμικών οργάνων της ΕΕ στην ΕΤΕΒ και να παρέχει τεκμηριωμένες γνώμες και τεχνικές συμβουλές στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Εφαρμογή αποτελεσματικών εργαλείων εξυγίανσης
Το 2021, η ΕΑΤ οριστικοποίησε τις κατευθυντήριες γραμμές της για τη δυνατότητα εξυγίανσης, οι οποίες αποτελούν σημαντικό βήμα για τη συμπλήρωση του νομικού πλαισίου της ΕΕ στον τομέα της εξυγίανσης με βάση τα διεθνή πρότυπα και αξιοποιώντας τις βέλτιστες πρακτικές της ΕΕ. Λαμβάνοντας υπόψη τις βέλτιστες πρακτικές που έχουν αναπτυχθεί μέχρι στιγμής από τις αρχές εξυγίανσης της ΕΕ σε θέματα δυνατότητας εξυγίανσης, οι κατευθυντήριες γραμμές καθορίζουν απαιτήσεις για τη βελτίωση της δυνατότητας εξυγίανσης στους τομείς της επιχειρησιακής συνέχειας στην εξυγίανση, της πρόσβασης στις υποδομές των χρηματοπιστωτικών αγορών, της χρηματοδότησης και της ρευστότητας κατά την εξυγίανση, της διάσωσης με ίδια μέσα, της αναδιοργάνωσης των επιχειρήσεων και της επικοινωνίας.
Προσδιορισμός, αξιολόγηση και παρακολούθηση των κινδύνων στον τραπεζικό τομέα της ΕΕ
Η έκθεση αξιολόγησης κινδύνου για το 2021 διαπίστωσε ότι οι τράπεζες είχαν ενισχύσει τις θέσεις τους όσον αφορά την κεφαλαιοποίηση και τη ρευστότητα. Βοηθήθηκαν από την ισχυρή οικονομική ανάκαμψη και την πρόοδο που επιτεύχθηκε στην αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19.
Η αξιολόγηση αναγνωρίζει επίσης ότι οι τράπεζες έχουν σημειώσει κάποια πρόοδο όσον αφορά τις εκτιμήσεις κινδύνου ΠΚΔ. Το μερίδιο των ομολόγων ΠΚΔ επί του συνόλου των τραπεζικών εκδόσεων έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, φθάνοντας περίπου στο 20% των συνολικών τοποθετήσεων των τραπεζών κατά το τρέχον έτος.
Το 2021, ο τριμηνιαίος πίνακας κινδύνου της ΕΑΤ παρέμεινε εξέχων στοιχείο που συνέβαλε στην τακτική αξιολόγηση κινδύνου και, παράλληλα, εκπλήρωσε τον ρόλο της ΕΑΤ όσον αφορά τη διάδοση δεδομένων στα ενδιαφερόμενα μέρη. Ο πίνακας κινδύνου της ΕΑΤ έχει καταστεί σημείο αναφοράς για αναλυτικά συγκεντρωτικά δεδομένα της ΕΕ και εποπτικά δεδομένα ανά χώρα. Παρέχει ολοκληρωμένους, εύχρηστους δείκτες θεμελιωδών κινδύνων για την αξιολόγηση της ευημερίας του τραπεζικού τομέα της ΕΕ, καθώς και ολοκληρωμένους στατιστικούς πίνακες για την ανάλυση των τάσεων και τη διεξαγωγή αναλύσεων από ομοτίμους.
Διάγραμμα 3: Εξετάζοντας τον τραπεζικό τομέα της ΕΕ, ποιες άλλες πηγές κινδύνων ή τρωτά σημεία είναι πιθανό να αυξηθούν περαιτέρω κατά τους επόμενους 6 έως12 μήνες;
Πηγή: ανοιχτή ερώτηση προς τις τράπεζες το φθινόπωρο του 2021 ΕΑΚ
Η προσομοίωση ακραίων καταστάσεων του 2021 σε επίπεδο ΕΕ
Τον Ιούλιο του 2021, η ΕΑΤ δημοσίευσε τα αποτελέσματα της προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων του 2021 σε επίπεδο ΕΕ, η οποία αφορούσε 50 τράπεζες καλύπτοντας σε μεγάλο βαθμό το 70 % του συνόλου του ενεργητικού του τραπεζικού τομέα της ΕΕ. Δεδομένου του πρωτοφανούς μακροοικονομικού κλυδωνισμού λόγω της πανδημίας του 2020, το βασικό σενάριο αποτέλεσε χρήσιμο κριτήριο για την αξιολόγηση και τη σύγκριση της κατάστασης των τραπεζών της ΕΕ. Η προσομοίωση ακραίων καταστάσεων συνέβαλε επίσης στην παροχή μιας προοπτικής για τον τρόπο με τον οποίο το τραπεζικό σύστημα θα μπορούσε να αναπτυχθεί μετά την πανδημία.
Συνολικά, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι τράπεζες συνέχισαν να δημιουργούν την κεφαλαιακή τους βάση, με δείκτη κεφαλαίου κοινών μετοχών της κατηγορίας 1 (CET1) στην αρχή της άσκησης 15 %, τον υψηλότερο από τότε που η ΕΑΤ διενεργεί προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων, παρά την άνευ προηγουμένου μείωση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) και τις αρχικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 κατά το εν λόγω έτος.
Διάγραμμα 4:Η διαδικασία πίσω από την προσομοίωση ακραίων καταστάσεων σε επίπεδο ΕΕ
Αύξηση της διαφάνειας στον τραπεζικό τομέα της ΕΕ
Η άσκηση διαφάνειας είναι μια καθιερωμένη και ενοποιημένη διάδοση δεδομένων, η οποία παρέχει στο κοινό μια ανεκτίμητη πηγή δεδομένων των μεμονωμένων τραπεζών.
Η ΕΑΤ διεξήγαγε την ετήσια άσκηση διαφάνειάς της σε επίπεδο ΕΕ τον Δεκέμβριο του 2021, γνωστοποιώντας λεπτομερή δεδομένα ανά τράπεζα για 120 τράπεζες σε 25 χώρες της ΕΕ και του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ).
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα μέτρα δημοσιονομικής και κανονιστικής στήριξης που εφαρμόστηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας έχουν αποτρέψει την επιδείνωση της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού, αλλά έχουν επίσης καταστήσει δυσκολότερη για τις τράπεζες την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας των δανειοληπτών. Η αβεβαιότητα όσον αφορά την οικονομική πρόβλεψη θα μπορούσε να προκαλέσει ανατιμολόγηση των κινδύνων.
Διάγραμμα 5: Η άσκηση διαφάνειας σε επίπεδο ΕΕ με την πάροδο των ετών: η εξέλιξη της καθιερωμένης συλλογής δεδομένων
Μετατροπή σε έναν ολοκληρωμένο κόμβο δεδομένων της ΕΕ
Το 2021, η ΕΑΤ ολοκλήρωσε τις εργασίες της σχετικά με τη μελέτη σκοπιμότητας για ένα συνεκτικό και ολοκληρωμένο σύστημα συλλογής στατιστικών δεδομένων, δεδομένων εξυγίανσης και δεδομένων προληπτικής εποπτείας. Η έκθεση που προέκυψε παρουσιάζει ένα μακροπρόθεσμο όραμα για το πώς θα μπορούσε να είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα υποβολής εκθέσεων. Τονίζει επίσης τον τρόπο με τον οποίο οι διαδικασίες υποβολής εκθέσεων θα μπορούσαν να εξορθολογιστούν και να βελτιωθούν τόσο για τα ιδρύματα όσο και για τις αρμόδιες αρχές, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ των αρχών στους τομείς της υποβολής εκθέσεων προληπτικής εποπτείας, εξυγίανσης και στατιστικών στοιχείων.
Διάγραμμα 6:Επισκόπηση ολοκληρωμένου συστήματος υποβολής εκθέσεων
Ολοκλήρωση του σχεδίου EUCLID
Διάγραμμα 7:Επεξήγηση της διαδικασίας EUCLID
Με την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Υποδομής Δεδομένων (EUCLID), η ΕΑΤ μπόρεσε να ενσωματώσει τα περισσότερα από τα ιστορικά της δεδομένα και να αρχίσει να συλλέγει πληροφορίες για ολόκληρο τον τραπεζικό τομέα της ΕΕ. Χάρη στη EUCLID, οι διάφορες αρχές που συνεργάζονται με την ΕΑΤ απέκτησαν πρόσθετη ελευθερία και ευελιξία στη διαχείριση της διαβίβασης δεδομένων στην ΕΑΤ. Τα κύρια δεδομένα ρέουν σταθερά προς την ΕΑΤ, με αποτέλεσμα την απρόσκοπτη ανανέωση των υποχρεώσεων υποβολής εκθέσεων εν μία νυκτί. Ως εκ τούτου, η ΕΑΤ μπορεί να αντιμετωπίσει ταχύτερα τα ζητήματα υποβολής εκθέσεων μέσω της αυτόματης ανατροφοδότησης της EUCLID σχετικά με τις διαβιβάσεις δεδομένων.
Διάγραμμα 8:Αριθμός ενοτήτων υποβολής εκθέσεων που συλλέχθηκαν μέσω της EUCLID (ημερομηνία αναφοράς Σεπτέμβριος 2021)
Συνέχιση της ανάπτυξης ενός πλήρους και ενισχυμένου πλαισίου γνωστοποίησης
Το 2021, η ΕΑΤ συνέχισε να σημειώνει πρόοδο στην εφαρμογή του χάρτη πορείας και της στρατηγικής της για τις γνωστοποιήσεις του πυλώνα 3, εστιάζοντας στα εξής:
- γνωστοποίηση δεικτών παγκόσμιας συστημικής σημασίας από παγκόσμια συστημικώς σημαντικά ιδρύματα(G-SII)·
- γνωστοποίηση της έκθεσης σε κίνδυνο επιτοκίου για θέσεις που δεν περιλαμβάνονται στο χαρτοφυλάκιο συναλλαγών (IRRBB)·
- γνωστοποίηση των κινδύνων ΠΚΔ·
- γνωστοποίηση επενδυτικών κεφαλαίων από επιχειρήσεις επενδύσεων.
Διάγραμμα 9:γνωστοποίηση ΠΚΔ στην ΕΕ
Αξιολόγηση των επιπέδων απάτης στις πληρωμές λιανικής
Η ΕΑΤ διενήργησε ανάλυση των δεδομένων απάτης στις πληρωμές που αναφέρθηκαν από τον κλάδο για να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα των απαιτήσεων ασφάλειας των πληρωμών που αναπτύχθηκαν από την ΕΑΤ τα τελευταία έτη. Μία από τις βασικές παρατηρήσεις είναι ότι η απάτη είναι σημαντικά υψηλότερη στις διασυνοριακές συναλλαγές με αντισυμβαλλόμενους εγκατεστημένους εκτός του (ΕΟΧ), όπου δεν ισχύουν απαιτήσεις αυστηρής εξακρίβωσης της ταυτότητας του πελάτη (SCA), από ό,τι στις συναλλαγές που διενεργούνται εντός του ΕΟΧ (όπου ισχύει η SCA).
Διάγραμμα 10:Ποσοστό δόλιων συναλλαγών (ως προς τον όγκο των συνολικών συναλλαγών) όταν οι πληρωμές εκτελούνται εγχώρια, εντός και εκτός του ΕΟΧ
Πηγή: Έγγραφο προβληματισμού αναφορικά με τις προκαταρκτικές παρατηρήσεις της ΕΑΤ σχετικά με δεδομένα απάτης στις πληρωμές στο πλαίσιο της οδηγίας PSD2, όπως αναφέρθηκαν από τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών των ενδιαφερόμενων χωρών
Άλλες παρατηρήσεις έδειξαν ότι συνολικά οι κανονιστικές απαιτήσεις που αναπτύχθηκαν σε σχέση με την ασφάλεια των πληρωμών έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Για παράδειγμα, το μερίδιο των δόλιων πληρωμών στον συνολικό όγκο και την αξία των πληρωμών είναι σημαντικά χαμηλότερο για συναλλαγές που έχουν εξακριβωθεί με SCA από ό, τι για συναλλαγές που δεν έχουν εξακριβωθεί.
Διάγραμμα 11:Ποσοστό δόλιων συναλλαγών (ως προς τον όγκο και την αξία των συνολικών συναλλαγών) για πληρωμές με κάρτα εξ αποστάσεως που αναφέρονται από εκδότες και αποδέκτες κάρτας, με και χωρίς SCA
Πηγή: Έγγραφο προβληματισμού αναφορικά με τις προκαταρκτικές παρατηρήσεις της ΕΑΤ σχετικά με δεδομένα απάτης στις πληρωμές στο πλαίσιο της οδηγίας PSD2, όπως αναφέρθηκαν από τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών των ενδιαφερόμενων χωρών
Στήριξη της υγιούς ανάπτυξης της χρηματοοικονομικής καινοτομίας στον χρηματοπιστωτικό τομέα
Το 2021, η ΕΑΤ συνέχισε να παρακολουθεί τον τρόπο με τον οποίο εμφανίζονται και εξελίσσονται οι χρηματοοικονομικές καινοτομίες στη χρηματοπιστωτική αγορά. Τα κρυπτοστοιχεία, η ανοιχτή χρηματοδότηση και η εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ), καθώς και οι ψηφιακές πλατφόρμες και λύσεις για τη διευκόλυνση της συμμόρφωσης με την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, είναι μόνο μερικά παραδείγματα καινοτομιών που βρίσκονται επί του παρόντος στο ραντάρ παρακολούθησης της καινοτομίας της ΕΑΤ.
Η ΕΑΤ συνέβαλε σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων στο πλαίσιο της στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον ψηφιακό χρηματοοικονομικό τομέα και πέραν αυτής, περιλαμβανομένων των εξής:
- νομοθετικές προτάσεις κανονισμού για τις αγορές κρυπτοστοιχείων (MiCA)·
- νομοθετικές προτάσεις πράξης για την ψηφιακή επιχειρησιακή ανθεκτικότητα (DORA)·
- χρήση ψηφιακών πλατφορμών στον τραπεζικό τομέα και στον τομέα των πληρωμών της ΕΕ·
- απαιτήσεις για τους παρόχους υπηρεσιών συμμετοχικής χρηματοδότησης·
- προτάσεις για μη τραπεζικό δανεισμό.
Διάγραμμα 12:Κύριοι παράγοντες του λειτουργικού κινδύνου όπως τον βλέπουν οι τράπεζες
Πηγή: Διάγραμμα 97 από την έκθεση εκτίμησης κινδύνου (RAR) της ΕΑΤ του 2021
Ανάλυση της αγοράς τεχνολογίας κανονιστικής συμμόρφωσης στην ΕΕ
Το 2021, η ΕΑΤ αξιολόγησε τα οφέλη, τις προκλήσεις και τους κινδύνους της χρήσης της τεχνολογίας κανονιστικής συμμόρφωσης (RegTech) στην ΕΕ και ανέλυσε την εφαρμογή της τεχνολογίας για τη διευκόλυνση της συμμόρφωσης με τις κανονιστικές απαιτήσεις και την αύξηση της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας των διαδικασιών ορισμένων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.
Οι πέντε κορυφαίοι τομείς στους οποίους η τεχνολογία κανονιστικής συμμόρφωσης χρησιμοποιείται ευρύτερα είναι η καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, η πρόληψη της απάτης, η υποβολή εκθέσεων προληπτικής εποπτείας, η ασφάλεια των ΤΠΕ και οι αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας.
Διάγραμμα 13:Κύρια οφέλη, προκλήσεις και κίνδυνοι από τη χρήση τεχνολογίας κανονιστικής συμμόρφωσης
Διάγραμμα 14: Συνεχής παρακολούθηση της ανάπτυξης τεχνολογίας κανονιστικής συμμόρφωσης
Προσδιορισμός των οφελών και των προκλήσεων των μοντέλων μηχανικής μάθησης που χρησιμοποιούνται στο πλαίσιο των μοντέλων IRB για τον πιστωτικό κίνδυνο
Το 2021 η ΕΑΤ διαβουλεύτηκε με τον κλάδο σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο νέα, εξελιγμένα μοντέλα μηχανικής μάθησης μπορούν να συνυπάρχουν με τις κανονιστικές απαιτήσεις και να συμμορφώνονται με αυτές, όταν χρησιμοποιούνται στο πλαίσιο μοντέλων εσωτερικών διαβαθμίσεων (IRB). Το έγγραφο προβληματισμού διερεύνησε ένα σύνολο συστάσεων βασισμένων σε αρχές που θα εξασφάλιζαν τη συνετή χρήση των μοντέλων μηχανικής μάθησης στο πλαίσιο του IRB.
Ενίσχυση της προστασίας των καταθετών
Στο πλαίσιο της προστασίας των καταθετών, η ΕΑΤ έχει εργαστεί σε τρεις τομείς:
Ενίσχυση της ανθεκτικότητας των εθνικών συστημάτων εγγύησης των καταθέσεων: οι αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων που διενεργούνται από το εθνικό σύστημα εγγύησης των καταθέσεων (ΣΕΚ) διευρύνουν το πεδίο εφαρμογής των προσομοιώσεων ακραίων καταστάσεων του ΣΕΚ, απαιτώντας περισσότερες προσομοιώσεις σε σύγκριση με τις αρχικές κατευθυντήριες γραμμές. Οι ασφαλιστές καταθέσεων πρέπει τώρα να δοκιμάσουν την ικανότητά τους να εκτελούν όλες τις παρεμβάσεις που περιλαμβάνονται στη νομική τους εντολή.
Διάγραμμα 15: Βήματα των κύκλων προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων που διεξάγονται από το ΣΕΚ
Ενίσχυση της προστασίας των κεφαλαίων των πελατών από τους ασφαλιστές καταθέσεων: η γνωμοδότηση σχετικά με τη μεταχείριση των κεφαλαίων των πελατών στο πλαίσιο της οδηγίας για το σύστημα εγγύησης των καταθέσεων (ΟΣΕΚ) αξιολόγησε τις τρέχουσες προσεγγίσεις για την προστασία των κεφαλαίων που κατατίθενται σε πιστωτικά ιδρύματα για λογαριασμό των πελατών από οντότητες που οι ίδιες αποκλείονται από την προστασία του ΣΕΚ
Συμβολή στην εναρμονισμένη και διαφανή χρηματοδότηση των ασφαλιστών καταθέσεων: οι κατευθυντήριες γραμμές για την οριοθέτηση και την υποβολή εκθέσεων σχετικά με τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά μέσα των συστημάτων εγγύησης των καταθέσεων που αποσκοπούν στη βελτίωση της εμπιστοσύνης στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα σε ολόκληρη την ΕΕ με τη θέσπιση μιας πιο εναρμονισμένης εφαρμογής της ΟΣΕΚ όσον αφορά την επίτευξη του επιπέδου-στόχου και με την ενίσχυση της διαφάνειας και της συγκρισιμότητας των οικονομικών θέσεων των ΣΕΚ.
Δημιουργία υποδομών στην ΕΕ με στόχο την καθοδήγηση, τον συντονισμό και την παρακολούθηση της εποπτείας για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας
Οι κύριοι τομείς εστίασης παρέμειναν η ανάπτυξη πολιτικής σχετικά με την ΚΞΧ/ΧΤ, η προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των αρμόδιων αρχών των κρατών μελών για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και η υποστήριξη της αποτελεσματικής εφαρμογής του συνολικού πλαισίου της ΕΕ για την ΚΞΧ/ΧΤ μέσω της κατάρτισης και της δημιουργίας ικανοτήτων.
Θέσπιση μιας προσέγγισης με βάση τα δεδομένα για την παρακολούθηση των κινδύνων ΞΠ/ΧΤ
Η ΕΑΤ πραγματοποίησε προπαρασκευαστικές εργασίες που οδήγησαν στην έναρξη, τον Ιανουάριο του 2022, του EuReCA, του ευρωπαϊκού συστήματος υποβολής εκθέσεων για τις ουσιώδεις αδυναμίες της ΚΞΧ/ΧΤ. Η ΕΑΤ σκοπεύει να χρησιμοποιήσει το EuReCA για τη συλλογή, τη διάρθρωση και την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις ουσιώδεις αδυναμίες των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων όσον αφορά την ΚΞΧ/ΧΤ, όπως έχουν εντοπιστεί από τις αρμόδιες αρχές, και τα μέτρα που έχουν λάβει οι εν λόγω αρχές για την αντιμετώπιση των εν λόγω ουσιωδών αδυναμιών.
Επιπλέον, η ΕΑΤ συνέχισε να παρακολουθεί τους νέους κινδύνους νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και ειδοποίησε τις αρμόδιες αρχές και το ευρύ κοινό, όπου ήταν απαραίτητο. Η ΕΑΤ εξέδωσε γνωμοδότηση σχετικά με τους κινδύνους της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας που επηρεάζουν τον χρηματοπιστωτικό τομέα της ΕΕ. Εντόπισε κινδύνους που σχετίζονται με τα εικονικά νομίσματα και τις καινοτόμες χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, την ελαχιστοποίηση των κινδύνων, τους κινδύνους που σχετίζονται με τη φορολογία και τους κινδύνους που συνδέονται με την πανδημία COVID-19. Η γνωμοδότηση περιελάμβανε στοχοθετημένες συστάσεις προς τις αρμόδιες αρχές για την κάλυψη των κενών που εντοπίστηκαν.
Ενσωμάτωση και διαχείριση κινδύνων ΠΚΔ
Αναγνωρίζεται ευρέως ότι οι παράγοντες ΠΚΔ ενδέχεται να οδηγήσουν σε χρηματοοικονομικούς κινδύνους και ότι ο χρηματοπιστωτικός τομέας θα πρέπει να διαδραματίσει καίριο ρόλο τόσο στη διαχείριση των κινδύνων όσο και στη διευκόλυνση της μετάβασης προς μια πιο βιώσιμη οικονομία. Για την επίτευξη προόδου στον τομέα αυτό απαιτούνται σαφείς ορισμοί και αποτελεσματικές μεθοδολογίες αξιολόγησης κινδύνου.
Το 2021, η ΕΑΤ δημοσίευσε έκθεση σχετικά με τη διαχείριση και την εποπτεία των κινδύνων ΠΚΔ για τα πιστωτικά ιδρύματα και τις επιχειρήσεις επενδύσεων, η οποία εναρμονίζει τους ορισμούς και περιγράφει τις διαθέσιμες μεθοδολογίες, καθώς και παραθέτει τις προτάσεις και τις συστάσεις της ΕΑΤ σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο τα ιδρύματα θα πρέπει να αντιμετωπίζουν τους κινδύνους ΠΚΔ και τον τρόπο με τον οποίο οι εποπτικοί φορείς θα πρέπει να αξιολογούν τις πρακτικές διαχείρισης κινδύνων ΠΚΔ των ιδρυμάτων.
Διάγραμμα 16: Κύριο περιεχόμενο της έκθεσης της ΕΑΤ σχετικά με τη διαχείριση και την εποπτεία των κινδύνων ΠΚΔ
Καθορισμός προτύπων γνωστοποίησης σχετικά με τη βιωσιμότητα
Η ΕΑΤ έχει ως στόχο να στηρίξει τα ιδρύματα στις υποχρεώσεις τους για γνωστοποίηση, διευκολύνοντας την πρόσβαση των ενδιαφερόμενων μερών σε συγκρίσιμες πληροφορίες σχετικά με δανειοδοτικές και επενδυτικές δραστηριότητες που υπόκεινται σε κινδύνους που σχετίζονται με ΠΚΔ, ενώ παράλληλα τους επιτρέπει να συγκρίνουν τις επιδόσεις βιωσιμότητας των ιδρυμάτων. Για τον σκοπό αυτό, η ΕΑΤ συνέβαλε στον καθορισμό προτύπων γνωστοποίησης της βιωσιμότητας με τα τεχνικά της πρότυπα για τις γνωστοποιήσεις των κινδύνων ΠΚΔ στον πυλώνα 3.
Διάγραμμα 17:Πυλώνας ΙΙ – γνωστοποιήσεις ΠΚΔ
Θέσπιση των θεμελίων για την ενσωμάτωση του κλιματικού κινδύνου στο πλαίσιο των προσομοιώσεων ακραίων καταστάσεων
Η ΕΑΤ αντιμετώπισε τους κινδύνους που σχετίζονται με το κλίμα στο πλαίσιο της ανάλυσής της για την προσομοίωση ακραίων καταστάσεων και τα σενάρια για το κλίμα. Η πιλοτική άσκηση της ΕΑΤ, η οποία πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2021, ήταν η πρώτη πρωτοβουλία σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με τον κλιματικό κίνδυνο και πραγματοποιήθηκε με 29 τράπεζες που συμμετείχαν εθελοντικά από 10 χώρες της ΕΕ που αντιπροσωπεύουν περίπου το 50 % των στοιχείων ενεργητικού του τραπεζικού τομέα στην ΕΕ (47 % των σταθμισμένων ως προς τον κίνδυνο στοιχείων ενεργητικού της). Επικεντρώθηκε στον κίνδυνο μετάβασης και ο κύριος στόχος της ήταν να διερευνήσει τα δεδομένα και τις μεθοδολογικές προκλήσεις για την κατηγοριοποίηση των ανοιγμάτων που θα μπορούσαν ενδεχομένως να είναι ευάλωτα στους κλιματικούς κινδύνους και να αξιολογήσει την ετοιμότητα των τραπεζών να εφαρμόσουν την πράσινη ταξινομία της ΕΕ. Η εμπειρία που αποκομίστηκε τόσο από την ΕΑΤ όσο και από τις συμμετέχουσες τράπεζες ήταν θετική. Βοήθησε να γίνει κατανοητή η θέση των τραπεζών όσον αφορά τις δυνατότητες δεδομένων για την αξιολόγηση του κλιματικού κινδύνου. Οι τράπεζες καταβάλλουν σημαντικές προσπάθειες για να επεκτείνουν τα δεδομένα τους και τις υποδομές μοντελοποίησης, αλλά πρέπει να καταβληθούν ακόμη ουσιώδεις προσπάθειες, ιδίως όσον αφορά τις ειδικές για τον πελάτη πληροφορίες σε επίπεδο δραστηριότητας και την ενσωμάτωση των μελλοντοστραφών συνιστωσών (όπως οι στρατηγικές μετάβασης) στα εργαλεία αξιολόγησης του κλιματικού κινδύνου.
Παροχή καθοδήγησης σχετικά με τα ίδια κεφάλαια και τις επιλέξιμες υποχρεώσεις που περιλαμβάνουν χαρακτηριστικά ΠΚΔ
Υπό το πρίσμα της πρόσφατης τάσης της αγοράς να εκδίδει ίδια κεφάλαια ή μέσα επιλέξιμων υποχρεώσεων με χαρακτηριστικά ΠΚΔ που συνδέονται με σήματα ΠΚΔ, η ΕΑΤ συμπεριέλαβε ειδική καθοδήγηση στην πρόσθετη έκθεση κατηγορίας 1 (AT1) που δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 2021. Σκοπός της παρούσας καθοδήγησης ήταν i) να παράσχει επισκόπηση των κινδύνων που εντοπίστηκαν, ii) να σχολιάσει τις διαφορές που εντοπίζονται στις ρήτρες ελαστικότητας και iii) να παράσχει παρατηρήσεις σχετικά με την πολιτική και καθοδήγηση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν οι ρήτρες ελαστικότητας που χρησιμοποιούνται για την έκδοση ΠΚΔ και τα κριτήρια επιλεξιμότητας για τα μέσα ιδίων κεφαλαίων και επιλέξιμων υποχρεώσεων. Απώτερος στόχος ήταν να επισημανθούν οι βέλτιστες πρακτικές ή πρακτικές/ρήτρες ελαστικότητας που θα πρέπει να αποφεύγονται από την άποψη των ιδίων κεφαλαίων και των επιλέξιμων υποχρεώσεων.
Πρόοδος όσον αφορά την καταχώριση στο σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (EMAS)
Το 2021, η ΕΑΤ ολοκλήρωσε με επιτυχία όλες τις προπαρασκευαστικές φάσεις για την καταχώρισή της στο σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου της ΕΕ (EMAS) και απέκτησε την καταχώριση τον Αύγουστο του 2022. Στην περιβαλλοντική πολιτική της, η ΕΑΤ παρουσίασε τις προθέσεις και την κατεύθυνσή της σε σχέση με τις περιβαλλοντικές της επιδόσεις και δεσμεύτηκε για τη συνεχή βελτίωσή τους.
Διάγραμμα 18: Πυραμίδα ομάδας EMAS
Αντιμετώπιση των συνεπειών της νόσου COVID-19
Το 2021 η ΕΑΤ συνέχισε να μετριάζει τις βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις της πανδημίας, προκειμένου να διατηρήσει την ικανότητα των τραπεζών να παρέχουν δάνεια και να αντιμετωπίζουν τις βραχυπρόθεσμες ελλείψεις ρευστότητας που αντιμετωπίζουν πολλές επιχειρήσεις, μέσω της επανενεργοποίησης των κατευθυντήριων γραμμών για τις νομοθετικές και μη νομοθετικές στάσεις πληρωμών. Ωστόσο, μετά από περισσότερο από ένα έτος συνθηκών κρίσης, η εστίαση μετατοπίστηκε στη διαχείριση της πλήρους μετάβασης, προκειμένου να διασφαλιστεί η ομαλή επιστροφή στην κανονικότητα.
Τον Απρίλιο του 2021, η ΕΑΤ συνέχισε επίσης την έρευνα που είχε διενεργήσει τον Απρίλιο του 2020 σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις της πανδημίας στην προστασία των καταθετών που παρέχεται από τα εθνικά ΣΕΚ. Η επικαιροποιημένη έρευνα επιβεβαίωσε ότι η ίδια η πανδημία δεν είχε δυσμενείς επιπτώσεις στην προστασία των καταθετών και επιβεβαίωσε τη συνεχιζόμενη ανθεκτικότητα των ΣΕΚ.
Η ΕΑΤ παρακολούθησε επίσης την εξέλιξη και αξιολόγησε την ποιότητα των στοιχείων ενεργητικού των στάσεων πληρωμών στις αποπληρωμές δανείων και τα συστήματα δημόσιας εγγύησης που θέσπισαν οι αρχές για τη στήριξη των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ο όγκος των δανείων με ενεργές αναστολές επιλέξιμες για την ΕΑΤ ήταν υπολειπόμενος στο τέλος του 2021 (περίπου 10 δισεκατ. EUR), ενώ οι τράπεζες εξακολουθούν να αναφέρουν περίπου 700 δισεκατ. EUR δανείων με ληγμένες στάσεις πληρωμών επιλέξιμες για την ΕΑΤ.
Εορτασμός 10 ετών επιτευγμάτων της ΕΑΤ
Το έτος 2021 αποτέλεσε σημαντικό ορόσημο για την ΕΑΤ, η οποία γιόρτασε τα 10 χρόνια δραστηριότητάς της. Για την ειδική αυτή επέτειο, η ΕΑΤ διοργάνωσε διάφορες εσωτερικές και εξωτερικές πρωτοβουλίες.
Εικόνα 1: 15 συνεντεύξεις σε 13 χώρες της ΕΕ: Βέλγιο, Κύπρος, Τσεχική Δημοκρατία, Δανία, Γαλλία, Φινλανδία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία, Σλοβενία, Ισπανία. Η τοπική προσέγγιση συνέβαλε στη δημιουργία συνεργειών με τα εγχώρια μέσα ενημέρωσης, οι οποίες με τη σειρά τους οδήγησαν σε αυξημένη προβολή της ΕΑΤ και του έργου της.
Η ΕΑΤ διοργάνωσε επίσης τη διάσκεψη υψηλού επιπέδου EBA@10, η οποία πραγματοποιήθηκε σε υβριδική μορφή στις 26 Οκτωβρίου. Η εκδήλωση συγκέντρωσε ενδιαφερόμενα μέρη από ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση και πέραν αυτής για να εξετάσουν από κοινού την πρόοδο που έχει σημειωθεί τα τελευταία 10 χρόνια όσον αφορά την τραπεζική και χρηματοπιστωτική ολοκλήρωση της ΕΕ, καθώς και να εξετάσουν τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που θα προκύψουν για την ΕΑΤ. Οι μαγνητοσκοπήσεις του συνεδρίου είναι διαθέσιμες στον ιστότοπο της ΕΑΤ.
Προτεραιότητες για το 2022
Πέντε στρατηγικοί τομείς για το 2022:
Παρακολούθηση και επικαιροποίηση του πλαισίου προληπτικής εποπτείας και εξυγίανσης
Επανεξέταση και ενίσχυση του πλαισίου προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων σε επίπεδο ΕΕ
Τραπεζικά και χρηματοοικονομικά δεδομένα: αξιοποίηση του EUCLID
Ψηφιακή ανθεκτικότητα, χρηματοοικονομική τεχνολογία και καινοτομία: διεξοδική ανάλυση και ανταλλαγή πληροφοριών
καταπολέμηση της ΚΞΧ/ΧΤ και συμβολή στη δημιουργία μιας νέας υποδομής στην ΕΕ
Δύο οριζόντιες προτεραιότητες για το έργο πολιτικής:
ΠΚΔ: παροχή εργαλείων για τη μέτρηση και τη διαχείριση των κινδύνων
COVID-19: παρακολούθηση και μετριασμός των επιπτώσεων